Czesi o Romach

W ostatnim czasie Instytut Socjologii zapytał Czechów o kwestię współżycia mniejszości romskiej z pozostałymi mieszkańcami Republiki Czeskiej. Mieli oni okazję wypowiedzieć się na temat obecnych możliwości, które mają Romowie w ramach większości czeskiej społeczności oraz stanowisk wobec tego, jak władza centralna i samorządowa rozwiązuje problemy mniejszości romskiej.

Wykres 1 Jak ogólnie oceniasz współżycie romskiej mniejszości i pozostałych mieszkańców Republiki Czeskiej?

Z powyższego wykresu wynika, że koegzystencję Romów i innych mieszkańców Republiki Czeskiej ocenia jako problematyczną więcej niż ¾ pytanych. Za raczej złą określiła ją połowa respondentów, a kolejne 28% uznaje ją nawet za bardzo złą. Przeciwnego zdania, a więc dobrze oceniając współzamieszkiwanie Czechów i Romów jest niecała 1/5 badanych, która wybierała przeważnie słabszy wariant odpowiedzi pozytywnej - „raczej dobrze” (18%). Tylko 4% respondentów nie wiedziało, jak ocenić czesko-romską koegzystencję.

Wykres 2 Ocena współżycia Czechów i Romów w perspektywie czasowej (dobra - niebieski, zła - brunatny)

Kolejny z wykresów, pokazuje że w porównaniu do zeszłego roku, ocena współżycia Romów i nieromskiej większości w Republice Czeskiej zmieniła się o 4 punkty procentowe w kierunku pozytywnym, a o 5 punktów spadły oceny negatywne, co należy uznawać za istotne przesunięcie ze statystycznego punktu widzenia. Potwierdził się trend z poprzednich 2 lat, kiedy ze spadku dobrego postrzegania na historyczne minimum (a maksymalne w przypadku złego) zarejestrowanego w 2013 r., oceny tej koegzystencji znalazły się na poziomie, jaki obserwowano w poprzedniej dekadzie.

Ze szczegółowej analizy wynika, że różnice w ocenach ogólnego współżycia Romów z pozostałymi obywatelami Republiki Czeskiej wśród różnych kategorii socjodemograficznych, są raczej nieistotne statystycznie.

W ramach badania zapytano Czechów również o to, jakie możliwości w różnych dziedzinach życia mają Romowie w porównaniu do większości nieromskiej.

Tabela 1 Jakie są możliwości Romów w porównaniu do pozostałych mieszkańców Republiki Czeskiej w sytuacjach:

Tabela 2 Możliwości Romów w różnych dziedzinach życia w perspektywie czesowej, wg więszości nieromskiej

Jak pokazują tabele 1 i 2, w porównaniu do sytuacji innych mieszkańców, ponad połowa czeskiej publiki widzi możliwości Romów jako gorsze w dziedzinie zatrudnienia. W badaniu wyraziło taką opinię 56% respondentów. Jeśli chodzi o kolejne dziedziny życia, które wzięto pod uwagę w sondażu, w żadnej z nich już nie stwierdzono przewagi opinii o gorszym starcie. W porównaniu z pozostałymi są raczej takie same, a nawet lepsze.

Około 2/5 pytanych myśli, że Romowie mają ograniczone możliwości, jeśli chodzi o dostosowanie się w życiu publicznym i obywatelskim. Taka sama część (38%) uznaje sytuację Romów w tym względzie za porównywalną z pozostałymi obywatelami, a 1/5 uważa ją za lepszą. W przypadku zdobywania kwalifikacji, według 29% obywateli uznało że Romowie mają gorsze warunki, a w kwestii zdobywania wykształcenia, udział takich opinii sięga poziomu 25%. Za gorszą sytuację Romów w zdobywaniu mieszkania uważa 22% respondentów, a prawie połowa (49%) myśli, że Romowie mają w tym obszarze lepsze możliwości niż nieromska większość. W przybliżeniu 1/10 badanych uznaje możliwości Romów za mniejsze w przypadku rozwijania ich kultury (12%), w przypadku szans ochrony interesów w konfliktach społecznych – 11%, zapewniania bezpieczeństwa – 10%, czy też w załatwianiu spraw urzędowych. We wszystkich czterech wymienionych obszarach, podobnie do kwestii mieszkaniowej wyraźnie przeważa opinia, że szanse Romów są większe, nad opinią że Romowie mają w tym względzie gorzej.

Jak wynika z Tabeli 2, w porównaniu do badania z maja 2015, opinia publiczna o tym, jakie są możliwości Romów w zestawieniu z możliwościami nieromskiej większości, zasadniczo się nie zmieniła. Wyjątkiem jest wzrost o 6 punktów procentowych udziału tych, którzy oceniają szanse Romów w obszarze mieszkalnictwa jako gorsze. Można powiedzieć, że perspektywa czasowa potwierdza ustalenie pewnych stereotypów (urzędy, mieszkanie, obrona interesów) po jednej stronie i refleksji o niezmiennej realnej sytuacji po drugiej (wykształcenie, kwalifikacje, zatrudnienie).

Taką konkluzję wzmacnia również wynik analizy faktorowej przeprowadzonej dodatkowo i niezależnie od powyższej, która ujawniła dwa ogólniejsze podejścia. Jedno obejmuje właśnie kształcenie, kwalifikacje i zatrudnienie (częściowo też rozwój kultury i zakotwiczenie w życiu obywatelskim), drugie – kontakty z urzędami, obronę interesów, bezpieczeństwo i mieszkanie (częściowo rozwój kultury i życie obywatelskie).

W badaniu zapytano też Czechów o ich ocenę polityki rozwiązywania kwestii mniejszości romskiej. Pytania dotyczyły postępowania rządu i lokalnych samorządów.

Tabela 3 Jak rozwiązywana jest kwestia romska przez rząd Republiki Czeskiej? (w %)

Z powyższego zestawienia wynika, że jedna trzecia osób (33%) uważa rozwiązywanie przez rząd spraw dotyczących Romów za zadowalające, trochę więcej niż połowa (54%) myśli odwrotnie, oceniając politykę rządu jako niezadowalającą. W porównaniu z zeszłorocznym badaniem, zwiększył się udział tych, którzy twierdzą, że rząd zajmuje się kwestią romską w stopniu zadowalającym. Wzrost o kolejne 3 punkty procentowe potwierdził tym samym trend stopniowego wzrostu ocen korzystnych, zapoczątkowany w 2013 r.

Tabela 4 Jak rozwiązywana jest kwestia romska przez władze samorządowe? (w %)

Oceny rozwiązywania problemów mniejszości romskiej przez władze lokalne są bardziej przychylne, bowiem udział respondentów określających ją jako zadowalającą wynosi wiecej niż 1/3, a udział ocen przeciwnych jest równy niecałym 2/5. W porównaniu do wyników badania przeprowadzonego rok temu, rozkład opinii znacząco się nie zmienił. Można podsumować, że od 2011 r. jest on w miarę stabilny.