Czesi o aborcji, eutanazji i karze śmierci

W czerwcu 2016 r. w Instytucie Socjologii Czeskiej Akademii Nauk przeprowadzono badanie opinii publicznej w kwestiach z moralnego punktu widzenia uznawanych za kontrowersyjne. Czechów zapytano o zdanie na temat aborcji, eutanazji i kary śmierci. Wyniki wskazują na przeważająco liberalne podejście do każdej z nich, utrzymujące się na stałym poziomie w porównaniu do lat ubiegłych.

Prawie 7 na 10 Czechów (68%) jest zdania, że prawo do decyzji o przerwaniu swojej ciąży ma sama kobieta. Niecała 1/5 obywateli (18%) zakłada, że aborcja powinna być dozwolona tylko ze względów zdrowotnych i społecznych, w odniesieniu do dziecka i kobiety. Dostępu do aborcji tylko w przypadku zagrożenia życia ciężarnej kobiety chce 7% mieszkańców Republiki, a za zupełnym zakazem przerywania ciąży opowiedziało się zaledwie 3% Czechów. Pozostałe 4% nie miało wyraźnego zdania.

Pytanie o opinię w sprawie przerywania ciąży jest zadawane regularnie Czechom od 1990 r. i już od tego czasu wyraźnie obserwuje się względny liberalizm. Badacze zaznaczają, że odsetek osób opowiadających się za prawem samej kobiety do decyzji o przerwaniu ciąży wzrósł od lat 90.(60%), osiągając swoje apogeum w 2008 r. (75%), po czym spadał aż do obecnego poziomu.

Opinia o samodzielnym decydowaniu przez kobietę o przerwaniu jej ciąży pojawia się częściej u kobiet (71% zgadza się z nią), respondentów w wieku 20-44 lata (73%) i oceniających swój poziom życia jako dobry (71%). Za pewnymi ograniczeniami lub zupełnym zakazem aborcji częściej opowiadają się mężczyźni (63% z nich zgadza się z prawem kobiet do decydowania o przerwaniu ciąży), ludzie starsi i respondenci deklarujący wyznawanie religii rzymskokatolickiej.

Respondentów zapytano również o to, czy zgadzają się lub nie z tym, aby czeskie prawo pozwalało na zakończenie życia osoby nieuleczalnie chorej. Za wprowadzeniem eutanazji, zgodnie z wynikami badania opowiedziały się 2/3 Czechów (68%), przy czym ponad ćwierć z nich (28%) zgadza się na wprowadzenie eutanazji zdecydowanie, a niecałe 2/5 (38%) wybrały odpowiedź „raczej”. Niezgodę na prawnie dozwoloną eutanazję wyraża około ¼ pytanych (24%).

Przyzwolenie na taki sposób zakończenia życia utrzymuje się na względnie tym samym poziomie od 2007, zmiana nastąpiła tylko w jego akcentowaniu – zdecydowanych zwolenników wprowadzenie eutanazji jest prawie dwa razy więcej niż w przeszłości (15% w 2007 r.). Na możliwość eutanazji zagwarantowaną prawnie nie zgadza się więcej osób w wieku ponad 60 lat (64% zgadza się, a 29% nie zgadza się) i deklarujących wyznanie rzymskokatolickie.

Badanie czeskich socjologów pokazało też, że w Republice jest więcej zwolenników kary śmierci niż jej przeciwników. Według 58% respondentów kara śmierci powinna obowiązywać w czeskim prawie. Więcej niż 1/3 mieszkańców (35%) twierdzi odwrotnie, a 7% nie miało zdania w tej sprawie. Zwolenników najwyższego wymiaru kary jest mniej, w porównaniu do początku lat 90., kiedy 76% badanych uznawało ją za potrzebną.